Vì sao xảy ra sạt lở đất ở Rào Trắng?

Các chuyên gia cho rằng mưa lớn cộng với việc thi công các công trình, đường giao thông làm mất cân bằng độ dốc là nguyên nhân gây sạt lở ở Rào Trắng.

Ngày 17/10, cuộc giải cứu nhóm công nhân gặp nạn tại thủy điện Rào Trăng 3 (xã Phong Xuân, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế) vẫn chưa có hồi kết. Dự báo mưa lớn kéo dài trong 5 ngày tới, làm gián đoạn công tác tìm kiếm cứu nạn của lực lượng chức năng.

Sau trận lũ ống xảy ra vào đêm 12/10 khiến 13 cán bộ, chiến sĩ tiểu khu 67 thiệt mạng, nhiều người đặt câu hỏi tại sao lại xảy ra thiên tai liên tiếp quanh khu vực này.

Đới đứt gãy hoạt động mạnh

Theo TS Trịnh Xuân Hòa, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, địa hình huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế, đặc biệt là khu vực xung quanh nhà máy thủy điện Rào Trăng 3 có nhiều điểm đặc biệt cần phân tích. .

Ông Hòa cho biết, địa hình Rào Trắng bị chia cắt trung bình, hai bên sông dốc và hẹp, mặt cắt thung lũng hình chữ V, kéo dài theo hướng tiểu vĩ tuyến.

Trong khu vực này tồn tại đới đứt gãy Drakrông – A Lưới với quy mô lớn, đồng thời nằm gần giao điểm giữa đới đứt gãy Đrakrông – A Lưới với đới đứt gãy cục bộ theo hướng Đông Bắc – Tây Nam.

Ngoài ra, độ che phủ của đất ở đây là rừng tái sinh, chủ yếu là cây thân gỗ, cây bụi khá phát triển với độ che phủ 90%. Đất đá chủ yếu là đá granit phức hệ Hải Vân.

Vụ sạt lở đất trưa 12/10 đã vùi lấp nhà điều hành thủy điện Rào Trăng. Ảnh: CTV.

Từng có thời gian tìm hiểu khu vực này, ông Hòa cho biết, dọc đường thủy điện Alin đến thủy điện Rào Trăng chỉ quan sát được các đới phong hóa mạnh và dày từ 6-9 m. Đây là nơi lực hấp dẫn của xương sườn diễn ra rất mạnh.

“Tại khu vực Rào Trắng 3, sản phẩm phong hóa chủ yếu là cát rời và sạn. Vật liệu phong hóa lỏng lẻo hoặc lộn xộn, mềm hoặc chỉ cứng một phần, khả năng liên kết kém”, Ông Hòa phân tích.

Vị chuyên gia cho rằng, nhóm nguyên nhân kích hoạt tác động gây sạt lở bao gồm mưa và khoét các mái dốc cao, dốc để xây dựng công trình. Các công trình đường sá, nhà ở cũng mất cân bằng độ dốc dẫn đến nguy cơ sạt lở.

Về điều kiện khí tượng khu vực này, ông Phạm Văn Chiến, Phó Giám đốc Đài KTTV Trung Trung Bộ cho biết, thủy điện Rào Trăng 3 nằm ở đầu nguồn sông Bồ, không có dân sinh sống, đi lại rất khó khăn. . Các trạm quan trắc không được đặt tại đây nên cơ quan khí tượng không có nhiều thông tin về số liệu mưa lũ xảy ra trên địa bàn.

Tuy nhiên, ông Chiến đánh giá, tần suất lũ ở khu vực này cũng tương đương với lưu vực sông Bồ. Tại đây, mưa có xu hướng xảy ra nhiều, với lượng lớn hơn các lưu vực sông khác ở Trung Trung Bộ.

Sự khác biệt này xảy ra do địa hình Thừa Thiên – Huế có sự chuyển đổi khá đột ngột từ vùng núi xuống vùng đồng bằng.

Tác động của con người làm mất cân bằng địa chất

Trao đổi với Zing, một chuyên gia về địa chất đánh giá, sự cố ở thủy điện Rào Trăng 3 là vô cùng nghiêm trọng. Không có cơ sở cho thấy nguyên nhân của sự cố này xuất phát từ quy hoạch thủy điện. Nhưng những gì đã xảy ra là bài học cho các nhà đầu tư, lãnh đạo địa phương và các nhà khoa học cần phải xem xét, đánh giá kỹ lưỡng nguy cơ sạt lở ở các thủy điện xây dựng ở vùng sâu, vùng xa.

Ở góc độ chuyên môn, ông cho rằng khi xây dựng một công trình thủy điện, các công đoạn phải làm là khoét núi, đắp đập, làm công trình phụ trợ … Trong khi, làm núi phải có quy trình. Trong hàng triệu năm để hình thành trạng thái cân bằng, sự can thiệp của con người sẽ làm mất đi xu hướng này.

“Tôi gọi đây là xu hướng vĩnh cửu mà thiên nhiên đã tạo ra trong hàng triệu năm. Nếu không chịu tác động của thiên nhiên như động đất, núi lửa, tác động của con người mà không có giải pháp gia cố thì có thể gây ra những sự cố đáng tiếc như Hàng rào mặt trăng hay nhiều thủy điện khác”, chuyên gia phân tích.

Việc đưa phương tiện cơ giới vào nhà máy thủy điện Rào Trăng 3 gặp nhiều khó khăn do đường 71 còn nhiều đất đá. Ảnh: mt.gov.vn.

Vị chuyên gia này cũng cho rằng, đối với nhà đầu tư, đây có thể là thiệt hại không thể cứu vãn, nhưng cũng là bài học.

Từng là giám sát thi công tại các công trình thủy điện, anh cho biết đối với một số công trình, công tác giám sát an toàn trong quá trình thi công của công nhân rất được coi trọng. Chủ đầu tư có những yêu cầu cụ thể và dễ dàng đối với nhóm thực hiện và giám sát.

Với trường hợp ở Rào Trăng 3, các chuyên gia cho rằng, chưa thể xác định nguyên nhân sạt lở là do quy hoạch, quan trắc hay do tự nhiên. Nhưng về lý thuyết, việc xây dựng các hồ thủy điện tất yếu gây ra các kích thích ra các vùng lân cận, kết hợp với các nguyên nhân nội sinh trong lòng đất có thể tạo ra các tác động tương hỗ gây ra sạt lở.

Đánh giá sâu hơn về nguy cơ sạt lở ở huyện Phong Điền, TS Trịnh Xuân Hòa (Phó Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản) dẫn kết quả khảo sát cho thấy, tất cả các điểm sạt trượt đều xảy ra khi mưa, hoặc mưa lớn kéo dài. Và theo thống kê, huyện Phong Điền có 40/42 điểm sạt trượt xảy ra ở phần taluy.

Nguyên nhân nội tại hàng đầu của trượt lở đất là do các hệ thống đứt gãy phát triển mạnh, có nhiều hướng giao nhau, làm xuất hiện các đới đứt gãy quy mô lớn. Và nguyên nhân của tác động kích hoạt các khu này thuộc về hoạt động xây dựng của con người.

Ông Hòa cảnh báo, sạt lở đất tại huyện Phong Điền (khu vực có thủy điện Rào Trăng 3 và 4) chủ yếu xảy ra ở vùng núi cao, phân cắt mạnh. Khu vực này chạy dọc Quốc lộ 71 đi từ xã Phong Xuân, huyện Phong Điền đến xã Hồng Vân, huyện A Lưới.

Theo Zing

Nguồn https://mayingiarevn.com/blog